معطوف، یک نقش طبعی!

[_____]

تفاوت بین اضافه تشبیهی و تشبیه و استعاره چیه؟!
@دانش-آموزان-نظام-جدید-آلا
@دانش-آموزان-آلاء
@دوازدهم

[S.daniyal hosseiny]

_____
سلام.
من روی ترتیب سؤالت پاسخ نمیدم. روی ترتیبی پاسخ میدم که میدونم بهتر یاد میگیری.
بریم سراغ سؤالت:
‌
۱) تشبیه
خب تشبیه متشکله از چهار جزء:
مشبه، مشبه‌به، وجه شبه، ادات تشبیه
وجه شبه یعنی اون عاملی که باعث شده ما دو چیز رو به همدیگه شبیه درنظر بگیریم
ادات هم یعنی کلماتی مثلِ مانند، مثل، همچون و...
مثلا
آن مرد مانند سرو، بلند قامت است.
مرد میشه مشبه
مشبه به میشه سرو
مانند ادات تشبیهه
بلند قامت بودن، وجه شبهه. چیزی که بین هردوی این‌ها مشترک بوده و باعث شده ما بتونیم این دو رو به همدیگه شبیه کنیم.
‌
۲) استعاره
جدای از اینکه هر تشخیصی استعاره‌س ولی هر استعاره‌ای تشخیص نیست؛ استعاره یعنی اینکه از قبل یک تشبیهی وجود داشته، اما ما درنهایت بخشی از اون رو آوردیم.
دو نوع استعاره داریم: مصرحه و مکنیه
اسماشون شاید یکم سخت باشه اما نترسین
• استعارهٔ مصرحه: مصرحه از صریح میاد. صریح یعنی واضح. ما خیلی از اوقات متوجه اینکه این واژه داره ساز ناکوکی توی بیت میزنه و احتمالا استعاره‌ داره میشیم.
توی این نوع استعاره، ما از کل تشبیه، فقط مشبه‌به رو میاریم.
مثلا این بیت از حافظ:
نرگسش عربده‌جو و لبش افسوس‌کنان
نیمه‌شبه دوش به بالین من آمد، بنشست
نرگس استعاره از چشم
درواقع اصل قضیه این بوده:
چشم مانند نرگس است.
باز مثلا این بیت از وحشب بافقی:
شرح این آتش جان‌سوز نگفتن تا کی؟ سوختم سوختم این راز نهفتن تا کی؟
اینجا آتش استعاره‌ از عشقه
اصل قضیه این بوده:
عشق مانند آتش، جان‌سوز است
توی مثالای بالا، توی بیت اول، ما در نگاه اول اگه از معنی سر در بیاریم، به هر حال متوجه میشیم که واژهٔ نرگس واژهٔ عجیبیه توی این بیت و احتمالا خیلی زیاد باید معنی دیگری‌ داشته باشه.
• استعارهٔ مکنیه: استعارهٔ مکنیه، استعاره‌ایه که ما برعکس قبلی عمل می‌کنیم. اینجا مشبه و وجه شبه رو میاریم. تا به تشبیه ما دلالت کنن و خبر بدن که یه استعاره‌ای اینجا هست.
مثلا
در نابسته‌ی احسان گشاده‌ست
به هرکس آنچه می‌بایست داده‌ست
اینجا احسان به خونه‌ای تشبیه شده که در داره.
یعنی بیت در دل خودش یک تشبیهی داره که با معنی کردن و دونستن معنی باید بهش رسید.
اصل تشبیه این بوده:
احسان مانند خانه‌ایست که در دارد.
پس درواقع استعارهٔ مکنیه، جوریه که باید در دل خود بیت به صورت کنایه‌وار و پنهان به دنبالش گشت.
‌
۳) اضافهٔ تشبیهی یعنی یک ترکیب دو کلمه‌ای که در دل خودش تشبیهی داره.
مثلا قلعهٔ آرزو، دریای محبت
قلعهٔ آرزو ---> آرزو مانند قلعه است.
دریای محبت ----> محبت مانند دریاست.
که حالا در ادامه میتونی دنبال اینکه وجه شبه این دوتا چی بوده که شاعر یا نویسنده این دوتا رو به همدیگه شبیه کرده بنویسی.
پس اضافهٔ تشبیهی، کما اینکه با اسمش هم میتونه یادت بمونه، یک اضافه و ترکیبه که در دل خودش یه تشبیه داره. مشبه و مشبه‌به یک ترکیب رو باهمدیگه ساختن.
‌
۴) اضافهٔ استعاری (که نپرسیدی ولی دیگه در تکمیل بحث میگم)
اضافهٔ استعاری، اضافه و ترکیبیه که مشبه و وجه شبه رو داره.
مثلا
دست فلک
اینجا فلک به انسانی تشبیه شده که دست داره.
یا مثلا این بیت از حافظ:
کس چو حافظ نگشود از رخ اندیشه نقاب تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند
رخ اندیشه اضافهٔ استعاریه.
اندیشه به انسانی تشبیه شده که رخ و چهره داره.
زلف سخن هم همینطور.
‌
• نکتهٔ مهم و گفتنی اینه که هر تشخیصی یه نوع استعارهٔ مکنیه‌س. اما برعکسش صدق نمیکنه. چرا؟!
مثلا این بیت از اقبال لاهوری
موجِ ز خود رفته‌ای، تیز خرامید و گفت
هستم اگر می‌روم، گر نروم نیستم
ما اینجا تشخیص داریم. موج داره حرف میزنه. اما درواقع و در بطن قضیه، ما از قبل موج رو به انسانی تشبیه کردیم که توان حرف زدن داره. پس ما درواقع استعاره داریم. از نوع مکنیه. (مشبه اومده و وجه شبه)
و تمام

[هویججج]

_____

[هویججج]

_____

[S.daniyal hosseiny]

هویججج
اَدات تشبیه
آدات تشبیه غلطه.
ورودت هم به بحث مجاز برای توضیح دادن، کار درستی نیست.
کما اینکه «ماه» در مثال شما (در حد دبیرستان) هم مجاز از معشوق نه بلکه استعاره از معشوقه.
چون به هر حال وارد بحث علایق در مجاز میشیم و توضیح و تشریح و تفسیر این مطلب در حد دبیرستان نیازی نیست. ترجیح میدم و امیدوارم بچه‌ها خیلی ریز نشن داخل این مطلب و از دروازهٔ مجاز نخوان بیان به سمت استعاره که کارشون سخت‌تر میشه.
در حد کفایت و دبیرستان بچه‌ها، بدونین که تفاوت مجاز و استعاره اینه که در استعاره ما یک تشبیه داریم و در مجاز نه.
مثلا این بیت سعدی:
سر آن ندارد امشب که برآید آفتابی
میشه گفت سر مانند فکر است؟ یا فکر مانند سر است؟ نه...
پس جایی که نمیشه این رو تشبیه کرد، که بریم به سمت استعاره، حرف از مجاز می‌زنیم.
اگه خواستین بیشتر توضیح میدم و وارد علایق و ارتباط مجاز و استعاره هم میشم ولی باز میگم. در حد کفایت، تا همینجا کافیه.

[S.daniyal hosseiny]

@danial-hosseiny در تفاوت گفته است:

مثلا این بیت سعدی:
سر آن ندارد امشب که برآید آفتابی

سر آن ندارد امشب که برآید آفتابی
چه خیال‌ها گذر کرد و گذر نکرد خوابی

[ari_14]

این پست پاک شده!

[Saudade 19 0]

_____
تشبیه که خب اسمش روشه...وقتی میبینیم دو تا چیز از نگاهی ویژگی مشترک(وجه شبه) دارن به هم تشبیه میکنیم
مثلا علم مانند نور روشنایی میبخشد
در مثال بالا
علم، مشبه(چیزی که آن را تشبیه میکنیم)
نور، مشبه به(چیزی که به آن تشبیه میشود)
و روشنایی وجه شبه(ویژگی مشترک) هستند.

---

حالا اگه مشبه و مشبه به رو به شکل یک ترکیب اضافی در بیاریم میشه اضافۀ تشبیهی
مثلا مثال بالا رو به این شکل بنویسیم: نور علم
معمولا تو اضافۀ تشبیهی کلمۀ اول یا همون مضاف، مشبه به هست و کلمۀ دوم یا همون مضاف الیه هم مشبه هست.

---

استعاره هم اگه بخوام به طور خیلی ساده بگم، وقتی یکی از اجزای اصلی تشبیه محذوف باشه (مشبه یا مشبه به) اونوقت میگیم آرایۀ استعاره دیده میشه.

مثلا مولانا در غزلی میگه:
یکی تیشه بگیرید پی حفرۀ زندان
چو زندان بشکستید همه شاه و امیرید

واضحا مولانا این شعر رو برای زندانی ها ننوشته بلکه منظورش از زندان، همین دنیاست که هممون توش اسیریم. پس زندان میشه استعاره از دنیا. میبینی که اینجا مشبه (دنیا) اصلا توی متن نبود و اجزای ما برای تشبیه ناقص هست پس میگیم استعاره
یا در جایی مثلا ترکیب آه آسمان میبینی. آیا آسمان واقعا میتونه آه بکشه؟ نه. آسمان به انسانی تشبیه شده که داره آه میکشه. اینجا هم مشبه به (انسان) محذوف هست. پس باز هم استعاره داریم(اضافۀ استعاری)
البته استعاره انواع خیلی مختلفی داره که تو این دسته بندیِ خلاصه اشاره نکردم بهش. اگر هر رشته ای به جز انسانی باشید در این حد بدونید اوکیه وگرنه رجوع کنید به کتابهای علوم و فنون تا دسته بندی های بیشتر رو ببینید

[Saudade 19 0]

هویججج
تشبیه رو خوب گفتی
تو استعاره هم خوب بود ولی دیگه قیمه ها رو ریختی تو ماستا
عملا تفاوتی بین استعاره و مجاز و تشخیص قائل نشدی
قبول دارم استعاره مکنیه باعث تشخیص میتونه بشه و حتی به نوعی استعاره ها مجاز هم میتونن محسوب بشن (که البته کنکور اینو رعایت نمیکرد) ولی این آرایه ها علی رغم ارتباطات تنگاتنگی که دارن، تفاوت دارن باهم و نباید به جای هم استفاده بشن

[هویججج]

Saudade 19 0

[_____]

ممنونم از همگی....
جواب سوالمو گرفتم