ramses kabir
سلام
سوال چالشی و البته جذابی هست
از اون سوالاست که میتونه مدتها آدم رو توی ابهام نگه‌داره و سر به کوه و بیابون بزاره 😄
.
ببینین کلا توی بحث اختیار و اراده یا هر موردی توی بحث توحید و خلقت و .. که به‌نظرمون یک جای کار میلنگه انگار ، به این فکرکنیم که ما اولین نفری نیستیم که در این مورد برامون سوال پیش اومده. این باعث میشه بریم بگردیم ببینیم دیگه چه کسایی بودن و جواب اونها به این قضیه چی بوده؟
خب..
جبر و اختیار سه نظریه / گروه وجود داره که فکرمیکنم باهاش اشنا باشین ولی خالی از لطف نیست دوباره مرور کنیم (:
۱. معتزله؛ معتقدن که تمام کارهای انسان از روی اراده و اختیار خودشه ! خدا نقشی در افعال بندگانش نداره !
۲. اشاعره؛ میگن خدا فاعل حقیقه و انسان فاعل مجازی. یعنی خدا میاد افعال رو در انسان خلق میکنه و انسان هم فقط انجامش میده !
در رد این نظریه/گروه، حضرت علی (ع) در جواب کسی که پرسید حرکت ما به شام از روی قضا و قدره الهی هست؟ پاسخ دادن : ای وای ، یعنی تو فکرمیکنی قضا و قدر الهی اینقدر سخت و جزمی و غیر منعطفه که انسان محکوم به این جبر باشه؟ اگر اینطور باشه که پاداش و جزا دیگه معنایی نداره و کار خدا عبث میشه! درحالیکه خدا بندگانش رو از روی اراده و اختیار فرمان داده.
پایه گذار مکتب جبر هم «شیطان» هست! چه طور؟
چون گمراهی خودش رو به خدا نسبت میده و در قرآن اومده که میگه : اکنون که مرا گمراه ساختی من بر سر راه مستقیم تو در برابر آنها کمین میکنم !
و ۳. شیعه؛ انسان در کارهای خودش نه اختیار مطلق داره و نه مطلقا مجبوره! یعنی اراده و اختیار داره اما به معنای «تفویض» نیست (یعنی واگذاری اختیارات مطلقا به انسان) بلکه امری بین امر دیگه‌ایه
ببینین ارتباط بین خدا/بنده رو اگر پدر/فرزندی فرض کنیم (با همه‌‌ی نقص‌ها و نقض‌ها)
پدر در حالت ایده ال و کامل دوست نداره بچه‌ش کوچیک‌ترین اشتباهی مرتکب بشه و کمترین ضربه‌ای بهش وارد بشه
اما اگر مرتکب بشه هم جلوش رو نمیگیره! انتظار ایده‌آل پدر اینه که وقتی بچه کار اشتباه میکنه فورا متوجه بشه و دیگه تکرار نکنه، ولی مجبورش نمیکنه که دیگه تکرار‌نشه. در عین حال حواسش بهش هست (:
البته نه اینکه نتونه و درتوانش نباشه بلکه روی عقل و اراده بچه‌ش حساب کرده، میدونه اگه بخواد میتونه توی فضای ایزوله رشدش بده اما اینم میدونه که پس هدف زندگی چه معنایی داره؟ سعیش برای چی باشه؟ اصلا آخرش که چی؟
.
گاهی بنابر صلاحی که میدونه مجازات هایی میکنه تا متوجه بشه فردا نگه من بچه‌بودم تو چرا بهم چیزی نگفتی؟
گاهی بازم بنابر صلاحی که فقط خودش میدونه پاداش میده فردا نگه انگیزه برای کارای خوب نداشتم باید به چی دل‌خوش‌میکردم؟
.
.
قطعا ما نباید انتظار داشته باشیم عدل و اراده و هر صفاتی که به خدا نسبت میدیم جلوه‌‌ی انسانی داشته باشه
و همونطور‌که برداشت ما هست، اتفاق بیافته
چون خدا اینطور که ما فکر میکنیم عادل نیست
خدا زیبا نیست
خدا اراده نداره
و هرچیزی که ما در مورد صفات خدا فکرمیکنیم
باید قبول داشته باشیم که محدودیم و ظرف عقل و ذهنمون گنجایش شناخت و درک وجود نامحدود رو نداره. 🙂
R
