رای فک یا مفعولی
-
سلام وقت بخیر
دوستان این بیتدر هوای گل روی تو بود خواجو را
هم نفس ، بلبل شب خیز خوش الحان همه شبرا از نظر من فک اضافه س ولی تو یه جزوه ای نوشته بود رای مفعولیه
مرتب شده س میشه این :
بلبل شب خیز خوش الحان همه شب در هوای روی تو خواجو را هم نفس بود
من میگم یعنی هم نفسِ خواجو بوداشتباه از منه یا جزوه ؟
-
@mitra-ism-rahmani
سوال جالبیست. بیا هر دو حالت رو بررسی کنیم. از قبل اسپویل کنم، جزوه درست میگه. بررسی کنیم:
۱. حالت اول: بلبل شب خیز خوش الحان همه شب در هوای روی تو خواجو را هم نفس بود.
نقش های دستوری جمله رو مشخص کنیم. فعل «بود» معنی قرار داشتن یا وجود داشتن نمیده. پس مسند پذیر هست. مسند --» هم نفس. فعل «بود» (چه چیزی را بود؟ چه کسی را بود؟) مفعول پذیر هست و نشانه «را» داریم در جمله پس کارمون راحته. مفعول --» خواجو. «هوای روی تو» میشه متمم و «همه شب» واضحه که قیده. در جمله فقط «بلبل شب خیز خوش الحان» باقی میمونه که نهاد هست. پس در حالت اول همه چیز به خوبی و خوشی سر جای خودشه.
۲. حالت دوم: بلبل شب خیز خوش الحان همه شب در هوای روی تو هم نفس خواجو بود.
فعل «بود» مسند پذیر هست. مسندش میشه اولین گروه بدون نقشنمای قبل از فعل. بنابراین «هم نفس خواجو» میشه مسند. می دونیم که فعلمون مفعول پذیر هست. اما، الان مفعول جمله چیست؟ نمی تونیم مشخص کنیم و بقیه گروه ها و کلمات هم نقش خودشون رو دارند. --» فعل مفعول پذیر داریم در جملهای که مفعول نداره --» چنین حالتی وجود نداره --» پس معادله جواب نداره ... ببخشید، خط رو خط شد، پس جمله رو اشتباه نوشتیم از اول. درست بودن حالت اول اثبات میشه.
نتیجه: اگر بین «رای فک اضافه» و «رای مفعولی» گیر کردید، فعل جمله رو از نظر مفعول پذیر بودن بررسی کنید.
الف) فعل جمله مفعول پذیر نبود --» احتمال زیاد فک اضافه داریم
ب) فعل جمله مفعول پذیر بود --» اگر فک اضافه در نظر گرفتید، باید مفعول جمله رو هم مشخص کنید (شاید یه گروه دیگه مفعول باشه). ولی اگر فک اضافه در نظر گرفتید و مفعول رو هم پیدا نکردید، ۱۰۰ درصد فک اضافه نیست. -