سلاام بچه ها
امیدوارم خوب باشین، توپ، پر انرژی، کولاک، خفن
اومدم با یه جمع بندی خوشگل 😁
کل فصل 7 رو اگه حس میکنین یادتون رفته میتونید با اینی که نوشتم سه سوته دوره کنید
فقط قسمت علم زندگی کارآفرینی نیستش که با توجه به اهمیت متن همشون رو یک فایل براتون قرار میدم.
امیدوارم مفید باشه
موفق باشید
فصل هفتم زمین شناسی.pdf
@دانش-آموزان-آلاء
@دانش-آموزان-نظام-جدید-آلا
@تجربیا
@دوازدهم
@یازدهم
@بچه-های-تجربی-کنکور-1403
سفر به زمین:فصل 2
-
سلام سلامممم
امیدوارم که خیلی خیلی حال تون خوب باشه
فصل دوم رو شروع می کنیم
در این تاپیک تمامی نکات و تست های کنکوری و المپیادی مربوط به فصل دوم گذاشته میشه
اگر سوالی بود حتما بپرسید
و لطفا برای دسترسی راحت خودتون به مطالب و نکات اسپم ندید
امیدوارم که مفید باشه براتون
@دهم @یازدهم @دوازدهم @بچه-های-تجربی-کنکور-1402 @تجربیا @دانش-آموزان-آلاء -
همون طور که می دونیم زیر بنای اقتصادی هر کشوری متنوع است به عبارتی هر کشوری اقتصادش رو به روش های متفاوتی اداره می کند
مبنای اقتصادی بعضی کشور ها منابع و ذخایر معدنی است و برخی دیگر بر مبنای صنعت، کشاورزی یا گردشگری است -
از کالاهایی در که زندگی روزمره از آن ها استفاده می کنیم به چند دسته تقسیم می شود️
1️⃣منابع فلزی مثل %(#10f000)[آهن، آلومینیوم،منیزیم و...]
2️⃣منابع غیر فلزی مثل %(#10f000)[رس، سرامیک، سیمان، زغال سنگ و... ]
3️⃣مواد نفتی و مشتقات آن ها مثل %(#10f000)[بنزین، نفت سفید، گاز و... ]
4️⃣مواد پتروشیمیایی مثل %(#10f000)[لاستیک، چسب، اسید ها و... ] -
%(#0031b9)[منابع معدنی در زندگی روزمره ما کاربرد بسیاری دارند مثل]️
1️⃣مس موجود در کابل های برق
2️⃣آهن مورد استفاده در ریل راه آهن
3️⃣پلاتین موجود در تلفن همراه
4️⃣ کانی گرافیت موجود در نوک مداد
5️⃣کانی فلوئوریت در خمیر دندان
و...
%(#0031b9)[مراحل دستیابی به منابع معدنی]️
1️⃣شناسایی توسط زمین شناسان
2️⃣استخراج
3️⃣فرآوری
4️⃣تبدیل به کالای مورد نیاز زندگی -
%(#ff0000)[غلظت عناصر در پوسته زمین]
تعیین غلظت عناصر در پوسته زمین توسط دو زمین شناس به نام %(#ff0000)[کلارک و رینگ وود] در سال 1964 میلادی انجام شد
اما برای این کار چه اقداماتی انجام شد؟!
1️⃣نمونه برداری از انواع سنگ های مناطق مختلف
2️⃣تعیین ترکیب شیمایی سنگ ها در آزمایشگاه های معتبر
چرا این اقدامات انجام شد؟!
این اقدامات برای️
1️⃣تعیین ترکیب شیمیایی میانگین پوسته زمین
2️⃣بررسی پراکندگی عناصر در بخش های مختلف پوسته
انجام شد
امروزه از غلظت کلارک چه استفاده ای می شود؟!
پژوهشگران با اندازه گیری مقدار غلظت عناصر در خاک ها و سنگ های هر منطقه و مقایسه مقادیر به دست آمده با مقادیر غلظت کلارک می توانند فرایند های زمین شناسی مثل تاريخچه تکوین یک منطقه، حرکت ورقه های سنگ کره، آلودگی های زیست محیطی و... پی ببرند -
بی هنجاری مثبت و بی هنجاری منفی
اگر در یک منطقه و ناحیه غلظت عناصر موجود در آن مکان بیشتر از میانگین کلارک باشدبی هنجاری مثبت
و اگر کمتر باشدبی هنجاری منفی
می نامیم
البته زمین شناسان در طی اکتشاف عناصر دنبال مناطق و نواحی هستند که بی هنجاری مثبت آن عناصر هستند
جدول مربوط به غلظت کلارک رو باید حفظ باشید ترتیب عناصر و درصد بر اساس جرم هر کدوم شان چون تو تست ازشون استفاده میشه -
برای این مبحث یه نمونه تست آوردم که فهمیدنش راحت تر شه
از صورت تست متوجه میشیم دنبال مناطقی هست که یه سری عناصر در اون منطقه بی هنجاری مثبت داشته باشند
%(#ff0000)[گزینه یک]
غلظت آهن در منطقه A پنج درصد است در صورتی که غلظت میانگینش 5/80 درصد است پس بی هنجاری مثبت ندارد
%(#ff0000)[گزینه یک اشتباهه]
%(#ff0000)[گزینه دو]
غلظت آلومینیوم در منطقه A هجده درصد است و در غلظت میانگین آن 8 درصد است پس بی هنجاری مثبت دارد
غلظت آهن در منطقه C رو 15/8 درصد گفته و غلظت میانگین آهن 5/8 درصد است پس بی هنجاری مثبت دارد
%(#10f000)[جواب تست]%(#ff0000)[گزینه سه]
غلظت آهن در منطقه B سه و نیم درصد است و از غلظت میانگینش کمتره و بی هنجاری مثبت نداریم
%(#ff0000)[گزینه سه اشتباهه]%(#ff0000)[گزینه چهار]
غلظت سرب در منطقه D رو 0/0016 گفته و از غلظت میانگینش بیشتره پس این عنصر بی هنجاری مثبت داره
اما عنصر بعدی...
غلظت روی در منطقه B یک هزارم درصد است که از غلظت میانگینش کمتره پس بی هنجاری مثبت نداره
%(#ff0000)[گزینه چهار اشتباهه] -
سلام سلام
میرسیم به قسمت کانی ها و یه یاد آوری از کانی ها
خب دقیقا کانی ها چی هستند؟
%(#ff0000)[کانی ها موادی طبیعی، غیر زنده،متبلور و جامدی هستند که ترکیب شیمیایی نسبتا پایداری دارند(ممکنه تو تست ها به ویژگی غیر آلی بودنش هم اشاره بشه)]
کانی ها از اجتماع اتم ها به وجود می آیند و سنگ هم از اجتماع کانی ها به وجود می آیند
و کتاب یه مثالی زده که کانی بودن %(#ff0000)[نبات،یخ،نفت و گوگرد] رو بررسی کنیم
%(#000000)[نبات] ️نبات مصنوعیه پس کانی نیست
%(#000000)[یخ] ️یخ طبیعیه و جامد متبلور هست و همچنین ترکیب نسبتا ثابتی داره پسکانی محسوب میشه
%(#000000)[نفت] ️نفت مایع هستش پس کانی نیست
%(#000000)[گوگرد] ️گوگرد هم مثل یخ این ویژگی ها رو داره پسکانی محسوب میشه
البته از راه های دیگه هم میشه کانی ها و نوع شون رو بشناسیم مثل شکل بلور، جلاء و... -
کانی ها به دو دسته تقسیم می شوند
1️⃣کانی های سیلیکاتی
2️⃣کانی های غیر سیلیکاتی
%(#ff0000)[کانی های سیلیکاتی]
1️⃣در ترکیب شیمیایی خود بنیان سیلیکاتی(چهار وجهی است) یا همان SiO_4 رو دارند
2️⃣بیش از 90 درصد پوسته زمین رو تشکیل دادند
در انواعی از سنگ های آذرین،رسوبی و دگرگونی دیده می شوند
3️⃣ممکنه سوال بشه براتون که بنیاین سلیکیاتی موجود در آن ها باعث به وجود اومدن بار منفی در کانی میشه؟
نه اینطور نیست...
در کنار بنیان سلیکیاتی یون های مثبتی مثل (Na,K, Al, CA, Mg) قرار می گیرد که بار منفی 4 رو خنثی می کند در غیر این صورت کانی محسوب نمیشه
که البته این یون های مثبت، در تیره یا روشن بودن کانی موثرند
4️⃣کانی های گوناگونی مثل الیوین، پیروکسن، امفیبول، بیوتیت، فلدسپار پتاسیم،فلدسپار کلاژیوپلاز، مسکوویت و کوارتز رو شامل می شوند
%(#ff0000)[کانی های غیر سیلیکاتی]
1️⃣بنیان سلیکیاتی رو ندارند
2️⃣به مقدار بسیاری کمی در پوسته زمین پیدا می شوند واس همین مقدار کم شون به آن ها کانی های فرعی هم گفته می شود
3️⃣کانی های مختلفی مثل سولفات ها،سولفید ها، فسفات ها،کربنات ها، اکسید ها و عناصر آزاد مثل مس، گوگرد و طلا شامل می شوند -
درصد وزنی کانی های سازنده پوسته زمین
این شکل کتاب خیلی مهم هست و باید اسامی و درصد هاشون رو حفظ کنیم
چند نکته مربوط به شکل
ممکنه که براتون سوال بشه فلدسپار یا پلاژیوکلاز چیه؟!
پلاژیوکلاز نوعی کانی هستش که در سنگ آذرین پیدا میشه و از سلیکیات Al,Ca,Na و K تشکیل میشه
و چند مثال برای کانی های غیر سیلیکاتی
سولفات ها️باریت،ژیپس
سولفیدها️پیریت،گالن،کالکوپیریت
اکسیدها️هماتیت،مگنتیت،بوکسیت،کرندوم
فسفات ها️اپاتیت،فیروزه
کربنات ها️کلسیت،دولومیت
عناصر آزاد️طلا
سعی کردم فقط مثال هایی رو بزنم که مهم ترند و بیشتر در تست ها و مطالب کتاب دیده شدند -
به گروهی از کانی هایی که در آن ها یک فلز ارزشمند وجود داره که از نظر اقتصادی ها مفید باشه %(#ff0000)[کانه می گوییم]
در رابطه با کانه کتاب یه تمرین خیلی خیلی مهم داره که میخواد چند کانی رو از نظرترکیب شیمیایی و عنصر اقتصادی شون
بررسی کنیم
️️️️️️️️️️
%(#82b2fa)[هماتیت]️ترکیب شیمیایی=Fe2O3️عنصر اقتصادی=آهن
%(#82b2fa)[مگنتیت]️ترکیب شیمیایی=Fe3O4️عنصر اقتصادی=آهن
%(#82b2fa)[آپاتیت]️ترکیب شیمیایی=فسفات کلسیم️عنصر اقتصادی=کلسیم
%(#82b2fa)[کالکوپیریت]️ترکیب شیمیایی=سولفید مس و آهن️عنصر اقتصادی=مس و آهن
%(#82b2fa)[گالن]️ترکیب شیمیایی=سولفید سرب️عنصر اقتصادی=سرب
%(#82b2fa)[بوکسیت]️ترکیب شیمیایی=اکسید آلومينيوم️عنصر اقتصادی=آلومینیوم -
%(#e6e02e)[کانسنگ]
کانسنگ یا همان سنگ معدن از دو بخش %(#e6e02e)[باطله و کانه ] تشکیل شده
️%(#e6e02e)[کانه] ️گروهی از کانی که در آن یک فلز ارزشمند وجود داره که از نظر اقتصادی هم مفید است
️%(#e6e02e)[باطله] ️موادی در کانسنگ که ارزش اقتصادی قابل توجهی ندارند
برای مثال %(#e6e02e)[کالکوپیریت] رو بررسی می کنیم
همون طور که گفتم سولفید مس و آهن %(#e6e02e)[CuFeS2] است
مهم ترین کانه این سنگ معدن %(#e6e02e)[مس] است
در معادن مس وجود دارد
و با کانی های باطله ای مثل %(#e6e02e)[کوارتز،پلاژیوکلاز،میکا،کانی های رسی،پیریت(FeS2)]
و... همراه است و کانسنگ مس رو تشکیل می دهند -
%(#e6e02e)[کانسار]
به قسمت هایی از پوسته زمین که،غلظت برخی عناصر نسبت به غلظت میانگین افزایش پیدا می کند به عبارت دیگه در اون منطقه %(#e6e02e)[بی هنجاری مثبت] داریم و استخراج اون عنصر برای ما هم مقرون به صرفه است، گفته میشه
و خب می دونیم استخراج ماده معدنی و سنگ معدن بیشتر اوقات هزینه زیادی داره و تنها در صورتی استخراج و بهره برداری داریم که بی هنجاری مثبت کافی داشته باشیم
با شروع بهره برداری %(#e6e02e)[(معدن کاری)]، معدن شکل می گیرد -
%(#6257ff)[سنگ ها و کانی های صنعتی]
سنگ و کانی صنعتی دقیقا چیه؟!
به مواد معدنی می گوییم که برای کاربردهای صنعتی یا مصارف روزانه استخراج می شوند و فلزی نیستند(بر خلاف کانه)
مثال هایی از این مواد و کاربرد هاشون️️
1️⃣%(#6257ff)[شن و ماسه]️ساختمان سازی
2️⃣%(#6257ff)[خاک رس]️ساخت آجر یا کاشی و سرامیک
3️⃣%(#6257ff)[سنگ های ساختمانی]️نمای ساختمان ها،کفپوش، پله و دیواره ها
4️⃣%(#6257ff)[بخش باطله کانسنگ]️به عنوان شن و ماسه در جاده سازی(برخی موارد) -
%(#5e39a8)[کاسنگ های ماگمایی]
با سرد شدن و تبلور ماگما،عناصری که چگالی بالا دارند در بخش زیرین ماگما ته نشین می شوند و کانسنگ هایی مانند %(#5e39a8)[کروم،نیکل،پلاتین و آهن] به وجود میاد
%(#5e39a8)[پگماتیت]
درصورتی که پس از تبلور بیشتر ماگما،مقدار %(#5e39a8)[آب و مواد فرار] مثل CO2 بسیار زیاد باشد،شرایط برای به وجود اومدن بلور های بزرگ فراهم می شود و در نتیجه سنگ پگماتیت به وجود میاد
سنگ پگماتیت کانسار عناصر خاصی مثل %(#5e39a8)[لیتیم] است
و حتی کانساری برای کانی های گوهری مثل %(#5e39a8)[زمرد] و کانی های صنعتی مثل %(#5e39a8)[مسکوویت] می باشد -
%(#5e39a8)[کاسنگ گرمابی]
در قسمت های عمیق پوسته به علت1️⃣گرمای ناشی از شیب گرمایی و یا2️⃣توده های مذاب، دمای آب افزایش پیدا می کند
%(#5e39a8)[شیب گرمایی چیه؟!]
با افزایش هر 100 متر عمق دما در پوسته زمین 3 درجه سانتی گراد زیاد میشه
زمانی که آب در مناطق عمیق پوسته گرم می شود باعث انحلال بعضی عناصر میشه و آن ها رو داخل شکستی های سنگ ته نشین میکنه و رگه های معدنی عناصر مثل %(#5e39a8)[مس،سرب،قلع،مولیبدن،طلا و...] را می سازند
ممکنه براتون سوال شه که %(#5e39a8)[منشا این آب ها چیه؟!]
منشا این آب ممکنه از ماگما،آب های زیر زمینی راه یافته به اعماق زمین و آب های نفوذی بستر اقیانوس ها باشد -
%(#5e39a8)[کاسنگ های رسوبی]
دو نوع روس برای تشکیل این نوع از کانسنگ وجود داره
1️⃣تبخیر آب دریاها و دریاچه ها و ته نشینی عناصر
و می تونیم براش
%(#5e39a8)[سرب و روی] موجود در سنگ های آهکی
%(#5e39a8)[مس] موجود شیل ها و ماسه سنگ ها
%(#5e39a8)[اورانیوم] موجود در ماسه سنگ ها
رو مثال بزنیم
2️⃣ذخایر پلاسری️جدا کردن کانی ها از سنگ ها توسط آب های روان و ته نشینی آن ها در مسیر رود️مثل پلاسر های %(#5e39a8)[طلا،الماس،پلاتین و...]
%(#5e39a8)[از هزار سال پیش تا الان در منطقه تخت سلمیان تکاب، از رودخانه زرشوران طلا برداشت می شود(معدن طلاس)]