مجموعه جزوات گروه نویسندگان زیست شناسی آلاخونه

[D.fateme.r]

@m-an سلام از روی جزوه ای که __chakisaldva__ نوشتن، قرار داده میشه

[Sadra Shahidi]

%(#260c0c)[جلسه ۵۴]

• همه مهره‌داران کلیه دارند.

• ماهیان :

1. آب شیرین: فشار اسمزی در مایعات بدن بیشتر از محیط --> آب تمایل دارد وارد بدن شود --> نوشیدن آب کم/ ادرار رقیق/ جذب یون‌ها و نمک از طریق آبشش

2. آب شور: فشار اسمزی در محیط بیشتر از مایعات بدن --> آب تمایل دارد از بدن خارج شود --> نوشیدن آب زیاد/ ادرار غلیظ/ دفع برخی یون‌ها و املاح

^ جانوران آبزی: بیشتر آمونیاک دفع می‌کنند؛ برخی هم اوره

^ جانوران خشکی‌زی: نمی‌توانند آمونیاک دفع کنند --> اوره و اوریک اسید دفع می‌کنند.

• دوزیستان:

^ نابالغ (آبزی): دفع آمونیاک

^ بالغ (خشکی‌زی): دفع اوره

• کلیه دوزیستان، مشابه ماهیان آب شیرین، آب اضافی را از طریق ادرار رقیق دفع می کند.

• مثانه دوزیستان محل ذخیره آب و یون‌هاست.

• در مثانه دوزیستان برخلاف انسان جذب داریم.

• هنگام خشک شدن محیط:

1. دفع ادرار کم می‌شود.
2. مثانه برای ذخیره آب بیشتر، بزرگتر می‌شود.
3. بازجذب آب از مثانه به خون افزایش می یابد.

• کلیه دوزیستان نسبت به خزندگان، پرندگان و پستانداران ساده‌تر است.

• دفع در ماهیان آب شیرین:

1. از کلیه ها: نمک و یون‌ها از طریق آبشش‌ها وارد می شوند. به دنبال آن آب اسمز می‌کند. این آب اضافی از طریق ادرار رقیق دفع می‌شود.

2. از طریق آبشش: آب اضافی آمده به همراه CO2 و آمونیاک دفع می‌شود.

• علت باز کردن مداوم دهان صرفا تبادلات گازیست؛ نه نوشیدن آب.

• جمع‌بندی انواع مواد زائد:

1. حشرات: اوریک اسید

2. ماهی‌ها:

   1- آب شیرین: عمدتا آمونیاک از آبشش

   2- آب شور استخوانی: بیشتر آمونیاک و برخی اوره و هر دو از آبشش

   3- آب شور غضروفی: عمدتا اوره و برخی آمونیاک

3. دوزیستان:

   1- نابالغ: اوریک اسید

   2- بالغ: اوره

4. بسیاری از خزندگان: اوریک اسید

5. پرندگان: اوریک اسید

6. پستانداران: اوره (البته برخی علاوه بر اوره، اوریک اسید نیز دفع می‌کنند. (:انسان))

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵4.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#380c0c)[جلسه ۵۵]

گیاهان:

1. بدون آوند: خزه‌گیان
2. آوندی:
   2.1. بدون دانه: سرخس‌ها --> تکثیر به وسیله هاگ
   2.2. دانه دار:
   2.2.1. بازدانه: کاج و سرو
   2.2.2. نهان‌دانه:
   2.2.2.1. تک‌لپه‌ای: برنج، ذرت، خرما و...
   2.2.2.2. دولپه‌ای: مرکبات، سیب، زمینی، هویچ و...

• بازدانگان برخلاف نهان‌دانگان نه میوه می‌دهد و نه گل.

• تک‌لپه‌ای‌ها دانه تک قسمتی و دو‌لپه‌ای‌ها دانه دو قسمتی دارند.

• ریشه تک‌لپه‌ای‌ها انشعابات فراوان دارد، درحالی‌که ریشه دولپه‌ای‌ها مستقیم است.

• تک‌لپه‌ای‌ها برگ دراز و باریک دارند، درحالی‌که دولپه‌ای‌ها پهن با رگبرگ‌های منشعب است.

• هیچ سلول جانوری‌ای دیواره ندارد. کلروپلاست و واکوئل مرکزی نیز ندارند.

• بیشتر آغازیان دیواره دارند.

• دیواره، اندامک نیست.

• همه بافت‌های گیاه زنده نیست (: چوب پنبه)

• در همه سلول‌های گیاهی چه زنده و چه مرده دیواره وجود دارد.

• سلول گیاهی = دیواره سلولی + غشاء + سیتوپلاسم و اندامک‌ها + هسته

• تیغه میانی از پلی ساکاریدی به نام پکتین ساخته شده است که فاقد ماده زمینه‌ای است.

• DNA در ساختن دیواره نخستین نقش دارد (دادن دستور ساخت پروتئین که در ماده زمینه‌ای است.)؛ ولی در ساختن تیغه میانی نقش ندارد؛ چراکه فاقد پروتئین است.

• دیواره نخستین برخلاف دیواره پسین قابلیت رشد دارد.

[Sadra Shahidi]

این جا مونده بود
زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵5.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#521414)[جلسه ۵۶]

• تیغه میانی قطعا تک لایه، دیواره نخستین می‌تواند یک یا چند لایه باشد؛ درحالی‌که دیواره پسین حتما چند لایه است.

• نحوه قرارگیری رشته های سلولزی در لایه های پسین باعث استحکام بیشتر آنها می شود. این رشته‌ها بصورت موازی هم قرار دارند؛ البته در هر دیواره رشته‌های دو لایه مجاور نحوه قرارگیری متفاوتی را دارد؛ به عبارتی در هر لایه موازی‌اند، اما نه با لایه‌های مجاور.

• سلول درحال رشد دیواره پسین ندارد.

^ از نظر محل قرار گیری:

1. سلول فاقد رشد:
هسته و سیتوپلاسم --> غشاء --> دیواره پسین --> دیواره نخستین --> تیغه میانی <-- دیواره نخستین <-- دیواره پسین <-- غشاء <-- هسته و سیتوپلاسم

2. سلول دارای رشد:
هسته و سیتوپلاسم --> غشاء --> دیواره نخستین --> تیغه میانی <-- دیواره نخستین <-- غشاء <-- هسته و سیتوپلاسم

^ از نظر سن:

تیغه میانی > دیواره نخستین > دیواره پسین (درصورت وجود )

• با تشکیل دیواره پسین حجم پروتوپلاست کوچکتر می شود.

• همواره نزدیکترین قسمت به غشاء جوانترین و دورترین همواره پیرترین است.

• در گیاهان، بین دو سلول گیاهی مجاور حداقل ۱ بخش و حداکثر ۵ بخش (نه ۵ لایه) از دیواره وجود دارد.

• غشاء گیاهان کلسترول ندارد.

^ دیواره نخستین در مقایسه با دیواره پسین:

استحکامش کمتر/ تراکمش کمتر/ مانع رشد سلول نیست/ در همه یاخته‌های گیاهی تشکیل می‌شود (توسط پروتوپلاست)./ از پروتوپلاست دورتر و به تیغه میانی نزدیکتر است.

^ دیواره پسین در مقایسه با دیواره نخستین:

استحکامش بیشتر/ تراکمش بیشتر/ مانع رشد سلول است/ در بعضی یاخته‌های گیاهی تشکیل می‌شود (توسط پروتوپلاست)./ به پروتوپلاست نزدیکتر و از تیغه میانی دورتر است.

الف. دیواره نخستین:

1. تعداد لایه: یک یا چند لایه
2. توانایی رشد: دارد
3. ماده زمینه‌ای: دارد
4. سن: بیشتر
5. تغییر در حجم پروتوپلاست: ایجاد نمی‌کند

ب. دیواره پسین:

1. تعداد لایه: قطعا چند لایه
2. توانایی رشد: ندارد
3. ماده زمینه‌ای: ندارد
4. سن: کمتر
5. تغییر در حجم پروتوپلاست: ایجاد نمی‌کند

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۶.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#520c0c)[جلسه ۵۷]

• در پلاسمودسم سیتوپلاسم جریان دارد، ولی نه اندامک‌ها.

• منفذ در دیواره آغازیان گیاه مانند، نیز وجود دارد.

• لان هم در سلول گیاهی زنده و هم سلول گیاهی مرده وجود دارد.

• جنس پلاسمودسم، سیتوپلاسمی است --> گاهی با عنوان زنده، یاد می‌شود.

• پلاسمودسم، فاصله سلول‌های گیاهی زنده است.

• دیواره خاصیت تراوایی نسبی ندارد. --> نفوذپذیری انتخابی ندارد.

• لان اولیه: لانی که در دیوار نخستین آمده است؛ اگر سلول خواست که بعداً دیواره پسین را بسازد، در قسمت‌های لان اولیه، تشکیل نمی‌شود.

^ سلول گیاهی زنده:

1. هسته: می‌تواند داشته باشد یا نه
2. سیتوپلاسم: دارد
3. پروتوپلاست: دارد
4. دیواره: دارد
5. لان: دارد
6. غشا: دارد
7. پلاسمودسم: دارد
8. اندامک: می‌تواند داشته باشد یا نه

^ سلول گیاهی مرده:

1. هسته: ندارد
2. سیتوپلاسم: ندارد
3. پروتوپلاست: ندارد
4. دیواره: دارد
5. لان: دارد
6. غشا: ندارد
7. پلاسمودسم: ندارد
8. اندامک: ندارد
   زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۷.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#7a1111)[جلسه ۵۸]

• ترکیب شیمیایی دیواره در یاخته‌های مختلف، متفاوت است.

• لیگنین به دیواره پسین اضافه می‌شود.

• آوند چوبی زمانی که می‌خواهد لیگنین بسازد و آن را به دیواره پسین خود اضافه کند زنده است، ولی وقتی که دیواره پسین به طور کامل چوبی شد، پروتوپلاست خود را از دست می‌دهد و به عبارتی می‌میرد.

• برخی یاخته‌های گیاهی نیز هستند که لیگنین را به دیواره پسین اضافه می‌کنند ولی پس از چوبی شدن دیواره نمی‌میرند. (: بافت اسکلرانشیم که دیواره چوبی دارند ولی اغلب منجر به مرگ یاخته می‌شود (نه همیشه).)

• هر یاخته‌ای که دیوار چوبی دارد مرده نیست؛ همچنین می‌توان نتیجه گرفت تنها آوند چوبی نیست که دیواره چوبی دارد.

• هرچه باعث استحکام گیاه است، لزوماً دیواره چوبی ندارد.

• هر یاخته‌ای دیواره چوبی دارد، قطعاً دیواره پسین دارد؛ ولی هر یاخته‌ای دیواره پسین دارد، لزوما دیواره چوبی ندارد.

• وقتی یاخته‌ها دیواره پسین خود را لینگینی می کنند، حجم و فضای اشغال شده توسط پروتوپلاست (در صورت زنده ماندن) کاهش می یابد.

• هنگامی که یاخته، چوب‌پنبه می‌سازد و به دیواره اضافه می کند، زنده است؛ اما پس از چوب پنبه‌ای شدن دیواره یاخته، می‌میرد. (نه همیشه: یاخته‌های درون‌پوست)

• آنزیم‌هایی ترشح می شود که لیگنین دیواره سلول‌های میوه را می‌شکند و باعث نرم شدن میوه‌ها می‌شود.

• ۳ اندامک هسته، میتوکندری و کلروپلاست دو غشاء دارند.

• آب دو مرحله اسمز می‌کند تا درون واکوئل برسد:

1. هنگام ورود به سلول
2. هنگام ورود به واکوئل

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۸.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#9e1d1d)[جلسه ۵۹]

• پلاسمولیز می‌تواند منجر به مرگ گیاه شود، اما تورژسانس نه.

• قبل تورژسانس فشار اسمزی درون سلول بیشتر از بیرون است و بعد از آن فشار اسمزی بیرون، بیشتر از درون سلول است.

^ هنگام تورژسانس --> پروتوپلاست به جلو حرکت می‌کند، به دیواره می‌چسبد و به آن فشار می‌آورد.

^ هنگام پلاسمولیز --> پروتوپلاست به عقب حرکت کرده و از دیواره دور می‌شود.

• به دلیل وجود دیواره، در سلول‌های گیاهی تورژسانس نمی‌تواند باعث ترکیدن یاخته شود.

• در تورژسانس، تغییر حجم پروتوپلاست باعث کشیده شدن دیواره می‌شود.

• در تورژسانس و پلاسمولیز، دلیل تغییر حجم یاخته، تغییر حجم واکوئل است.

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۹.pdf

[D.fateme.r]

https://forum.alaatv.com/topic/38040/جزوه-ی-زیست-دوازدهم?_=1631094984492
لطفا این تاپیک رو ببینید بچه ها

[Sadra Shahidi]

%(#c41c1c)[جلسه ۶۰ و ۶۱]

• هر رنگی که در گیاه مشاهده می‌شود به خاطر رنگ ذخیره شده در کریچه (واکوئل) گیاه نیست.

• اندامک میتوکندری و کلروپلاست dna جداگانه حلقوی دارند.

^ DNA در هسته --> DNA هسته‌ای

^ DNA در میتوکندری و کلروپلاست --> DNA سیتوپلاسمی

• DNA: دو رشته نوکلئوتیدی

• DNA هسته‌ای خطی و DNA سیتوپلاسمی حلقوی است.

• همه گیاهان کلروپلاست ندارند و همه سلولهای یک گیاه نیز کلروپلاست ندارد.

• در کلروپلاست علاوه بر مقدار فراوانی سبزینه که وجود دارد مقداری کارتنوئید نیز وجود دارد.

• تنها گیاهانی که آوند، دانه، گل و میوه دارند نهاندانگان هستند.
  زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۶۰ و ۶۱.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#d91515)[جلسه ۶۲]

بافت پوششی در نهان دانگان:

برگ:

هم در تک‌لپه‌ای و هم در دولپه‌ای، هم در مسن و هم در جوان دارای روپوست و پوستک است.

ساقه:

1. در تک‌لپه‌ای و دولپه‌ای جوان دارای روپوست و پوستک است.

2. در دولپه‌ای مسن دارای پیراپوست و فاقد روپوست و پوستک است.

ریشه:

1. در تک‌لپه‌ای و دولپه‌ای جوان دارای روپوست بدون پوستک است.

2. در دولپه‌ای مسن دارای پیراپوست و فاقد روپوست و پوستک است.

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۶۲.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#f70303)[جلسه ۶۳]

• سلولهای تمایز یافته روپوستی:

الف) در اندام های هوایی:

1. نگهبان روزنه:

• دارای کلروفیل و کلروپلاست و توانایی فتوسنتز

• کنترل ورود و خروج گازها و آب

• تنظیم آب گیاه

2. کرک ها:

• جلوگیری از افزایش دما (گرمای) برگ

• کاهش تبخیر آب از سطح برگ

• دارای ترکیبات معطر و مواد دیگر

• بعضی از کرک‌ها دارای خاصیت دفاعی (:کرک گیاه‌گزنه با ترشح اسید فرمریک)

3. یاخته‌های ترشحی:

• ساخت و ترشح کوتین برای کوتیکول

ب) در ریشه:

تار کشنده:

• یاخته‌های روپوستی طویل

• افزایش سطح تماس ریشه با خاک

• افزایش توانایی جذب آب در ریشه

• جذب آب و مواد محلول در آب

• بیشتر حجمش را واکوئل تشکیل می‌دهد.

• همه ریشه‌ها ندارند. (ریشه‌های دولپه‌ای مسن)

• ریشه‌های تک‌لپه‌ای و دولپه‌های جوان توانایی تشکیل آن را دارند.

• پیراپوست:

• فقط در ریشه و ساقه گیاهان دو لپه‌ای مسن دیده می‌شود.

• چوب‌پنبه‌ای و مرده است و نسبت به گازها نفوذ ناپذیر است.

• مناطقی به نام عدسک دارد که راه نفوذ تبادل گازها با بافت‌های زیرین پیراپوست است.

• پوستک (کوتیکول):

• کوتیکول (پوستک) ساختار زنده نیست؛ بلکه پلیمری از اسیدهای چرب است و ساختاری اسیدی دارد.

• سلول‌های نگهبان روزنه برخلاف سایر سلول‌های روپوستی، دارای کلروفیل و کلوپلاست و توانایی فتوسنتز است.

• کوتینی‌شدن که یکی از ۵ مورد تغییرات دیوار سلول است، شامل ساخت و ترشح کوتین برای ساخت کوتیکول نیز می شود.

• همه یاخته‌های روپوستی کوتین برای ساخت کوتیکول ترشح نمی‌کند بلکه فقط یاخته‌های ترشحی این وظیفه را دارند.

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۶۳.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#d41111)[جلسه ۶۴]

• هرکه بافت پارانشیم (نرم آکنه) دارد، لزوما فتوسنتز نمی کند. (: بافت پارانشیم هوادار در گیاهان آبزی)

• در سامانه بافت آوندی نیز سلول‌های پارانشیمی وجود دارند.

• یاخته‌های کلانشیمی اغلب فتوسنتز نمی‌کنند و کلروپلاست ندارند، اما گاهی کلروپلاست دارند و فتوسنتز نیز می‌کنند.

• همه سلول‌های گیاهی زنده کلروپلاست ندارند و فتوسنتز نمی‌کنند.

• از آنجا که پارانشیمی هوادار و کلانشیم، کلروپلاست ندارند، dna سیتوپلاسمی‌شان فقط در میتوکندری است.

• می‌توان گفت که در سلول‌های کلانشیمی اغلب دو اندامک هستند که چهار لایه فسفولیپیدی دارند.

^ سامانه بافت زمینه‌ای پارانشیمی:

1. سلول‌های زنده

2. سلول‌های بزرگ

3. دیواره نخستین نازک

4. اغلب دیواره پسین ندارد. (به‌ندرت دارد)

5. فاقد لیگنین (چوب)

6. نفوذپذیر به آب

7. رایج‌ترین بافت در سامانه بافت پیوندی

8. اغلب توانایی رشد دارد. (به‌ندرت مانع رشد و بدون توانایی رشد)

9. دارای توانایی تقسیم میتوز

10. درسامانه بافت آوندی حضور دارد. (یاخته‌های پارنشیمی)

11. توانایی فتوسنتز: کلراشیم

12. بین سلول‌های پارانشیمی فضای بین سلولی زیادی وجود دارد.

13. در گیاهان آبزی، پارانشیم هوادار بدون توانایی فتوسنتز است.

14. وظیفه ذخیره مواد: پروتئین، نشاسته، چربی

15. وظیفه ترشح مواد

^ سامانه بافت زمینه‌ای کلانیشمی:

1. سلول‌های زنده

2. دیواره نخستین ضخیم

3. قطعا دیواره پسین ندارد.

4. دارای استحکام (چون دیواره نخستین ضخیم دارد.)

5. دارای انعطاف‌پذیری (چون دیواره پسین ندارد.)

6. دارای توانایی رشد (چون دیواره پسین ندارد.)

7. فاقد توانایی تقسیم

8. گاهی کلروپلاست دارد.

9. دارای توانایی فتوسنتز

10. محل قرارگیری سلول‌های کلانشیمی --> زیر پوست (بخش خارجی پوست ساقه‌های جوان)

11. وظیفه: برافراشته ماندن بخش‌هایی مانند ساقه‌های علفی.

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۶۴.pdf