مجموعه جزوات گروه نویسندگان زیست شناسی آلاخونه

[D.fateme.r]

جلسه ی 42
عامل حرکت مواد عذایی در عروس دریایی، سلول های مژک دار است.
ساده ترین دستگاه گردش مواد را عروس دریایی دارد.
دستگاه گردش مواد با دستگاه گردش خون فرق می کند.
خانواده ی مرجانیان برای ورود و خروج مواد یک منفذ مشترک دارند اما کرم پهن پلاناریا یک منفذ برای ورود دارد و خروج مواد دفعی از سرح انجام می شود.
در جانورانی که دستگاه گوارش وجود ندارد مثل پلاناریا و عروس دریایی و کل مرجانیان ها، دستگاه گردش مواد نقش دستگاه گوارش را نیز ایفا می کند.
به حد فاصل بین پوست و لوله ی گوارش، حفره ی عمومی می گویند ( در کرم لوله ای )
سامانه ی گردش باز ( برای حشرات) : قلب لوله ای ( در سطح پشتی ) | ( پمپ « انقباض ( دریچه های منافذ بسته است ) » از طریق رگ ) ← سینوس ها ← تبادل در بین یاخته ها و همولنف ← هنگام انبساط قلب ( باز شدن ماهیچه ها ) ← همولنف از طریق منافذ دریچه دار ← قلب لوله ای

[D.fateme.r]

جلسه 43
گردش مواد در کرم خاکی :
رگ پشتی ( قلب لوله ای ، قلب اصلی ) با خون تیره ← خون تیره را به جلو می راند ← 5 جفت کمان رگی با خون تیره ( قلب کمکی ) ← خون تیره را به پایین و عقب می راند ← سرخرگ شکمی ( ابتدا با خون تیره ) ← تبادل گازی ( خون روشن ) | تنفس پوستی ← مویرگ های بین شکمی و پشتی ( خون روشن ) ← سیاهرگ با خون تیره ← رگ پشتی
بین رگ پشتی و شکمی ← در همه ی قسمت های بدن ← مویرگ داریم ( برای فرایند تبادل )
ساده ترین دستگاه گردش خون
سیاهرگ خون تیره دارد و سرخرگ ممکن است خون تیره داشته باشد یا روشن

[D.fateme.r]

جلسه ی 44

گردش خون در بدن مهره داران:

1. ساده : دو حفره ای: یک بطن + دو دهلیز : ماهی ها و نوزاد دوزیستان
2. مضاعف:
   الف) 3 حفره ای: دو هدلیز + یک بطن: دوزیستان بالغ
   ** نوزاد دوزیستان: گیاهخوار، دارای آبشش و قلب دو حفره ای/ دوزیستان بالغ: گوشت خوار، دارای شش و قلب سه حفره ای
   ب) چهار حفره ای: دو دهلیز + دو بطن:
   ← دیواره ی بین دو بطن کامل : برخی خزندگان، پرندگان و پستانداران
   ← دیواره ی دو بطن ناقص: بیشتر خزندگان: مارها، مارمولک و عنکبوت ها
   در جانورانی که گردش خون ساده دارند در حفره های قلب همواره خون تیره وجود دارد.
   تفاوت بین دیواره ی بین دو بطن ناقص و کامل، در فشار خون است. جانوری که دیواره ی بین دو بطن آن ها کامل است فشار خون بیشتری دارد.
   ماهی ها تنها جانورانی اند که در طول زندگی خود همواره گردش خون ساده دارند.
   همه ی اندام ها ← سیاهرگ شکمی با خون تیره ← سینوس سیاهرگی (دیواره نازک) با خون تیره ← دهلیز با خون تیره ← بطن با خون تیره ← مخروط سیاهرگی با خون تیره ← سرخرگ شکمی (آبشش) با خون تیره ← (آبشش) با خون روشن ← سرخرگ پشتی با خون روشن ← مویرگ های عمومی بدن با خون روشن ← همه ی اندام ها
   فشار خون رگ: کمترین: سیاهرگ شکمی / بیشترین: سرخرگ شکمی
   تنها سرخرگ و سیاهرگی که در ماهی خون روشن دارد، سرخرگ پشتی هست.

[_سبا_]

این پست پاک شده!

[D.fateme.r]

جلسه ی 45
وظایف کلیه :

1. تعادل آب بدن
2. حفظ تعادل اسیدی - بازی شدن خون: با دفع H وHCO
3. حفظ تعادل یون ها
4. دفع مواد سمی و مواد زائد نیتروژن دار: (مثل اوره-اوریک اسید- کراتینین: که از سوزاندن DNAو RNA و پروتئین ها حاصل می شود چون درساختار خودN دارد.)
5. دفع برخی داروها : (مثل پنی سیلین)

[D.fateme.r]

بچه ها قسمت هایی که توضیحات کمتری دارن به این خاطره که تو اون جلسه بیشتر کتاب خوانی شده. (نکات کتاب توضیح داده شده.)

[D.fateme.r]

جسله ی 46
• شش چپ کوچکتر از شش راست. شش راست بزرگتر از شش چپ. علت: شش چپ در مجاورت با قلب قرار دارد
• کلیه راست پایین تر از کلیه چپ. کلیه چپ بالاتر از کلیه راست. علت: اینکه موقعیت قرارگیری و شکل کبد
محافظت کلیه :
• دارای رشته های کلاژن و کشسان و ...:
دنده ها : بافت پیوندی استخوانی (بخشی از کلیه بالایی)
کپسول کلیه: بافت پیوندی رشته ای «متراکم » همه کلیه : مانع از نفوذ میکروب
• بدون رشته های کلاژن:
چربی: بافت پیوندی: دراطراف کلیه راست (1- ضربه گیری 2-حفظ موقعیت کلیه )
 درخون و چربی رشته های کلاژن نیست.
تحلیل بیش از حد چربی اطراف کلیه که ممکن است موجب افتادگی کلیه ها شود:
• تاخوردگی میزنای
• خطر بسته شدن میزنای
• عدم تخلیه مناسب ادرار از کلیه
• نارسایی کلیه به دلیل بازگشت ادرار به سمت کلیه
•
کلیه ها زیر دیافراگم قرار گرفته اند.
غده فوق کلیه:
بخش قشری: پاسخ دیرپا به فشار

1. کورتیزول: باعث تضعیف دستگاه ایمنی بدن میشود
2. آلدوسترون

بخش مرکزی:

1. آدرنالین «اپی نفرین»
2. نورآدرنالین «نوراپی نفرین»

[D.fateme.r]

جلسه ی 47
انواع نفرون:
قشری:

1. کپسول بومن
2. لوله پیچ خورده «نزدیک و دور»
3. لوله هنله«در بخش قشری کلیه»
   مجاور مرکز:
4. کپسول بومن
5. لوله پیچ خورده «نزدیک و دور» دربخش قشری کلیه
6. لوله هنله: بخش بزرگی ازآن « نه همه ی آن » درقسمت مرکزی(لوله هنله طولانی تر است)

[Sadra Shahidi]

%(#db1515)[ادامه جلسه ۴۷:]

• مجرای جمع‌کننده که جزئی از نفرون نیست، ممکن است برای چند نفرون مشترک باشد. پس تعداد مجاری جمع‌کننده از نفرون‌ها کمتر است.

• 1 مثانه، ۱ میزراه، ۲ کلیه و 2 میزنای داریم.

• جهت حرکت مواد در لوله هنله، برعکس جهت حرکت خون در شبکه مویرگی اطراف آن است.

• چون همه کپسول های بومن در بخش قشری‌اند، سرخرگ کلیه باید تا آنجا منشعب شود.

• مسیر حرکت خون:
  سرخرگ آئورت --> سرخرگ کلیه --> سرخرگ‌های بین هرمی (بخش مرکزی) --> سرخرگ‌های کوچکتر --> سرخک آوران --> گلمرول --> سرخک وابران --> شبکه دور لوله‌ای --> سیاهرگ‌های کوچک‌تر --> سیاهرگ‌های بین هرمی --> سیاهرگ کلیه --> بزرگ سیاهرگ زیرین --> دهلیز راست

• همواره ترتیب (سرخرگ --> مویرگ --> سیاهرگ) درست نیست:

1. شبکه مویرگی گلومرول (سرخرگ --> مویرگ --> سرخرگ)
2. شبکه مویرگی در کبد (سیاهرگ --> مویرگ --> سیاهرگ)
3. شبکه مویرگی در آبشش ماهی (سرخرگ --> مویرگ --> سرخرگ)

[Sadra Shahidi]

%(#ff0000)[جلسه ۴۸]

• ادرار:
کپسول بومن --> لوله پیچ خورده نزدیک --> لوله هنله --> لوله پیچ خورده دور --> لوله رابط --> مجرای جمع‌کننده --> لگنچه --> میزنای --> مثانه --> میزراه --> تخلیه

• درمرحله تراوش، کاری با بخش سلولی (گلبول سفید، گلبول قرمز، پلاکت) نداریم؛ بلکه پلاسما بیرون ریخته می شود.

• تراوش در کلیه ATP مصرف نمی‌کند، اما فشار لازم که از بطن چپ تامین می‌شود،‌ با صرف ATP به وجود می آید.

• مواد درون مویرگ کلافک (گلومرول) برای ورود به کپسول بومن باید از ۳ لایه (سنگفرشی تک‌لایه مویرگ --> غشای پایه ضخیم مویرگ --> شکاف تراوشی دیواره درونی کپسول بومن) عبور کند. (فقط در مرحله اول می‌تواند از سلول زنده رد شود.)

• از آنجا که همه‌ی کپسول‌های بومن نفرون‌ها در قسمت قشری کلیه قرار دارند، تراوش فقط در قسمت قشری انجام می شود.

• از آنجا که تراوش با شبکه مویرگی اول سروکار دارد، سرخرگ وابران نقشی در تراوش ندارد، اما کمک می‌کند؛ به خاطر قطر کمی که دارد، فشار خون افزایش پیدا می‌کند و به تراوش کمک می‌کند.
  زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۴۸.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#a81919)[جلسه ۴۹]

بازجذب:

• در کپسول بومن بازجذب وجود ندارد؛ بلکه ازلوله پیچ‌خورده نزدیک شروع می‌شود.

وجود ریزپرزهای فراوان در سطح یاخته‌های پوششی مکعبی لوله پیچ‌خورده نزدیک --> بیشترین بازجذب در لوله پیچ‌خورده نزدیک انجام می شود --> بیشترین ATP را مصرف می کند --> میتوکندری بیشترین فعالیت را دارد --> میتوکندری فراوانی وجود دارد

• درعمل بازجذب، بیشتر مواد بازجذبی توسط انتقال فعال و درنتیجه مصرف ATP وارد مویرگ می‌شوند.

1. با صرف انرژی«ATP »:
   گلوکز/ آمینواسید/ NaCl (در بیشتر قسمت‌های نفرون)/ بی‌کربنات (درلوله پیچ خورده دور)
2. بدون صرف انرژی«ATP»:
   آب/ NaCl (در بخش نازک صعودی لوله هنله)/ +K/ اوره/ بی‌کربنات (درلوله پیچ خورده نزدیک)

• قطعاً با صرف انرژی: گلوکز (C6H12O6)، آمینواسید
• قطعاً بدون صرف انرژی: آب/ اوره/ +K
• می‌تواند با یا بدون صرف انرژی باشد: NaCl/ بی‌کربنات

• ترشح:

• از مویرگهای شبکه دور لوله ای --> منشأ از خون است.
• از خود یاخته های دیواره نفرون --> منشأ از خون نیست.

• لوله جمع‌کننده:

• بازجذب: NaCl/ H2O/ بی کربنات/ اوره
• ترشح: -H+/ Cl
• تراوش: هیچ نقشی ندارد.

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۴۹.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#8f1b1b)[جلسه ۵۰]

• با ورود ادرار به لگنچه دیگر تغییری در ترکیبش رخ نمی‌دهد.

• منظور از دهانه میزنای انتهای آن است.

• گیرنده دیواره مثانه مکانیکی است  با افزایش حجم ادرار و کشیده شدن دیواره مثانه تحریک می‌شود؛ نه با ورود ادرار

• مسیر حرکت ادرار:
لگنچه --> 2میزنای (درهر کلیه یکی) --> حرکت کرمی ماهیچه صاف دیواره میزنای --> مثانه (با عبور از دریچه دهانه میزنای) --> دریچه روی دهانه میزنای مانع برگشت ادرار به میزنای می‌شود --> جمع شدن ادرار در مثانه --> کشیدگی دیواره مثانه --> تحریک گیرنده مکانیکی (از نوع کششی) روی ماهیچه صاف مثانه --> پیام عصبی --> نورون حسی --> دستور نخاع --> نورون حرکتی --> انقباض ماهیچه صاف مثانه --> با افزایش شدت انقباض --> انبساط بنداره داخلی میزراه --> وارد شدن ادرار به میزراه --> بنداره خارجی میزراه --> در بزرگسالان انبساط به صورت ارادی و در نوزادان به صورت غیرارادی (به دلیل کامل نبودن ارتباط میان مغز و نخاع)
زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۰.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#700606)[جلسه ۵۱]

• مواد تشکیل‌دهنده ادرار:

1. معدنی:

1. آب: ۹۵% ادرار
2. یون‌ها:H+ / Cl-/ Na+/ بی‌کربنات

2. آلی:

1. اوره: تجزیه آمینواسیدها و نوکلئوتیدها «واحدهای RNA و DNA» --> آمونیاک (بسیار خطرناک و سمی) --> کبد --> اوره
2. اوریک اسید: سوخت و ساز نوکلوئیک‌اسیدها «‏RNA و DNA»
3. کراتینین: در ماهیچه --> کراتین فسفات + ADP --> کراتین + ATP

• انرژی کراتین فسفات > انرژی کراتین

با کاهش آب بدن --> کاهش حجم پلاسما --> افزایش نسبت حجم بخش سلولی به پلاسما

کاهش آب خون --> کاهش حجم خون --> کاهش فشار خون --> دیواره سرخرگ آوران --> آنزیم رنین به خون ترشح می‌شود --> تاثیر به پروتئین آنژیوتانسین --> راه‌انداز مجموعه‌ای از واکنش‌ها --> ترشح آلدوسترون --> تأثیر بر کلیه --> افزایش بازجذب سدیم --> افزایش بازجذب آب --> افزایش فشارخون
زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۱.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#570c0c)[جلسه ۵۲]

%(#ed1d1d)[تذکر:] پروتونفریدی و متانفریدی از کتاب درسی حذف شده‌اند.

• نفریدی‌ها از لحاظ کاری 3 نوع هستند:

1. برای دفع
2. برای تنظیم اسمزی
3. برای هر دو

• پروتونفریدی:

شبکه‌ای از کانال‌ها که ازطریق منافذ دفعی به خارج بدن راه دارد.

• در مهره‌داران وجود ندارد.

• در برخی بی‌مهرگان وجود دارد. (نه همه)
  مثال: پلاناریا (نوعی کرم پهن)

• وضیفه اصلی پروتونفریدی در بدن پلاناریا --> دفع آب اضافی

• بیشترین دفع نیتروژن (نه همه) --> از سطح بدن

مایعات بدن در فضای بین یاخته‌ای --> ورود به یاخته‌های شعله‌ای --> هدایت توسط ضربان مژه‌ای یاخته‌های شعله‌ای لوله جمع‌کننده --> از کانال های دفعی به سمت منافذ میرود --> خروج

آب اضافی --> اسمز --> ورود به یاخته‌های شعله‌ای --> خروج از منافذ

هرچیز پروتئینی اگر سازنده‌اش:

1. یوکاریوتی باشد:
   دستور ساختش را DNAدر هسته (اندامک دو غشایی) داده؛
   در سیتوپلاسم تولید و اجرا شده است.

2. پروکاریوتی باشد:
   دستور ساختش از DNA در ناحیه نوکلئوتیدی (سیتوپلاسم) می‌آید؛ درنتیجه دستور و تولید و اجرا در سیتوپلاسم است.
   زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۲.pdf

[Sachli]

تجربیا

[Sadra Shahidi]

%(#210606)[جلسه ۵۳]

• متانفریدی:

• در مهره داران وجود ندارد.

• در برخی بی‌مهرگان وجود دارد. (نه همه)

• در بیشتر کرم های حلقوی دیده می‌شود. (:کرم خاکی)

• در بیشتر نرم‌تنان دیده می‌شود. (:حلزون/ هشت پا)

• هم در جانورانی با گردش خون بسته (:کرم خاکی) دیده می‌شود و هم جانورانی با گردش خون باز (:بیشتر نرم‌تنان).

• پیشرفته‌تر از پرتونفریدی است.

^ در کرم خاکی: ارتباط متانفریدی با مویرگ های خونی (خون)
^ در بیشتر نرم‌تنان: ارتباط متانفریدی با همولنف

• سخت‌پوستان:

• برخی سخت‌پوستان دارای غدد شاخکی در نزدیکی سر هستند. (:میگو‌ها/ خرچنگ‌ها)

• در بسیاری از سخت‌‌پوستان انتشار ساده مواد دفعی از آبشش است. (:خرخاکی، خشکی‌زی است و آبشش ندارد.)

• سخت‌‌پوستان گردش خونی باز دارند --> مویرگ ندارند

• عملکرد غدد شاخکی:
مایعات دفعی --> تراوش به غده شاخکی (نزدیکی سر) --> منفذ دفعی (نزدیک شاخک) --> خروج

• لوله مالپیگی:

• همه حشرات لوله مالپیگی دارند. + برخی عنکبوت‌ها

• حشرات گردش خون باز دارند --> مویرگ ندارند (همانند سخت‌پوستان)

• ماده دفعی حشرات = اوریک اسید

• عملکرد لوله مالپیگی:

1. k+ و Cl- --> انتقال فعال --> لوله مالپیگی
2. آب --> اسمز --> لوله مالپیگی
3. اوریک اسید --> انتقال فعال --> لوله مالپیگی
4. کل محتوا (k+ و Cl- و آب و اوریک اسید) --> روده --> عبور از روده --> ورود به راست روده --> جذب آب و یون‌ها --> اوریک اسید به همراه مدفوع --> دفع
   زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵۳.pdf

[M.an]

Sadra Shahidi
سلام
شما این توضیحات رو از روی فیلم هایی که آپدیت شدن می نویسید؟

[D.fateme.r]

@m-an سلام از روی جزوه ای که __chakisaldva__ نوشتن، قرار داده میشه

[Sadra Shahidi]

%(#260c0c)[جلسه ۵۴]

• همه مهره‌داران کلیه دارند.

• ماهیان :

1. آب شیرین: فشار اسمزی در مایعات بدن بیشتر از محیط --> آب تمایل دارد وارد بدن شود --> نوشیدن آب کم/ ادرار رقیق/ جذب یون‌ها و نمک از طریق آبشش

2. آب شور: فشار اسمزی در محیط بیشتر از مایعات بدن --> آب تمایل دارد از بدن خارج شود --> نوشیدن آب زیاد/ ادرار غلیظ/ دفع برخی یون‌ها و املاح

^ جانوران آبزی: بیشتر آمونیاک دفع می‌کنند؛ برخی هم اوره

^ جانوران خشکی‌زی: نمی‌توانند آمونیاک دفع کنند --> اوره و اوریک اسید دفع می‌کنند.

• دوزیستان:

^ نابالغ (آبزی): دفع آمونیاک

^ بالغ (خشکی‌زی): دفع اوره

• کلیه دوزیستان، مشابه ماهیان آب شیرین، آب اضافی را از طریق ادرار رقیق دفع می کند.

• مثانه دوزیستان محل ذخیره آب و یون‌هاست.

• در مثانه دوزیستان برخلاف انسان جذب داریم.

• هنگام خشک شدن محیط:

1. دفع ادرار کم می‌شود.
2. مثانه برای ذخیره آب بیشتر، بزرگتر می‌شود.
3. بازجذب آب از مثانه به خون افزایش می یابد.

• کلیه دوزیستان نسبت به خزندگان، پرندگان و پستانداران ساده‌تر است.

• دفع در ماهیان آب شیرین:

1. از کلیه ها: نمک و یون‌ها از طریق آبشش‌ها وارد می شوند. به دنبال آن آب اسمز می‌کند. این آب اضافی از طریق ادرار رقیق دفع می‌شود.

2. از طریق آبشش: آب اضافی آمده به همراه CO2 و آمونیاک دفع می‌شود.

• علت باز کردن مداوم دهان صرفا تبادلات گازیست؛ نه نوشیدن آب.

• جمع‌بندی انواع مواد زائد:

1. حشرات: اوریک اسید

2. ماهی‌ها:

   1- آب شیرین: عمدتا آمونیاک از آبشش

   2- آب شور استخوانی: بیشتر آمونیاک و برخی اوره و هر دو از آبشش

   3- آب شور غضروفی: عمدتا اوره و برخی آمونیاک

3. دوزیستان:

   1- نابالغ: اوریک اسید

   2- بالغ: اوره

4. بسیاری از خزندگان: اوریک اسید

5. پرندگان: اوریک اسید

6. پستانداران: اوره (البته برخی علاوه بر اوره، اوریک اسید نیز دفع می‌کنند. (:انسان))

زیست دهم. استاد موقاری. جلسه ۵4.pdf

[Sadra Shahidi]

%(#380c0c)[جلسه ۵۵]

گیاهان:

1. بدون آوند: خزه‌گیان
2. آوندی:
   2.1. بدون دانه: سرخس‌ها --> تکثیر به وسیله هاگ
   2.2. دانه دار:
   2.2.1. بازدانه: کاج و سرو
   2.2.2. نهان‌دانه:
   2.2.2.1. تک‌لپه‌ای: برنج، ذرت، خرما و...
   2.2.2.2. دولپه‌ای: مرکبات، سیب، زمینی، هویچ و...

• بازدانگان برخلاف نهان‌دانگان نه میوه می‌دهد و نه گل.

• تک‌لپه‌ای‌ها دانه تک قسمتی و دو‌لپه‌ای‌ها دانه دو قسمتی دارند.

• ریشه تک‌لپه‌ای‌ها انشعابات فراوان دارد، درحالی‌که ریشه دولپه‌ای‌ها مستقیم است.

• تک‌لپه‌ای‌ها برگ دراز و باریک دارند، درحالی‌که دولپه‌ای‌ها پهن با رگبرگ‌های منشعب است.

• هیچ سلول جانوری‌ای دیواره ندارد. کلروپلاست و واکوئل مرکزی نیز ندارند.

• بیشتر آغازیان دیواره دارند.

• دیواره، اندامک نیست.

• همه بافت‌های گیاه زنده نیست (: چوب پنبه)

• در همه سلول‌های گیاهی چه زنده و چه مرده دیواره وجود دارد.

• سلول گیاهی = دیواره سلولی + غشاء + سیتوپلاسم و اندامک‌ها + هسته

• تیغه میانی از پلی ساکاریدی به نام پکتین ساخته شده است که فاقد ماده زمینه‌ای است.

• DNA در ساختن دیواره نخستین نقش دارد (دادن دستور ساخت پروتئین که در ماده زمینه‌ای است.)؛ ولی در ساختن تیغه میانی نقش ندارد؛ چراکه فاقد پروتئین است.

• دیواره نخستین برخلاف دیواره پسین قابلیت رشد دارد.